Auðlindastefnunefnd lýkur störfum
Nefnd forsætisráðherra um stefnumörkun í auðlindamálum ríkisins var sett á fót samkvæmt ákvörðun ríkisstjórnar í maí 2011. Skýrsla nefndarinnar liggur nú fyrir og hefur verið tekin til umfjöllunar í ríkisstjórn. Í nefndinni voru Arnar Guðmundsson formaður, Álfheiður Ingadóttir, Gunnar Tryggvason, Indriði H. Þorláksson, Ragnar Arnalds og Svanfríður Inga Jónasdóttir.
Verklag og áherslur
Tillögur nefndarinnar byggja á þeim ítarlegu skýrslum sem unnar hafa verið á undanförnum árum um auðlindamál. Ber þar sérstaklega að geta um starf Auðlindanefndar, sem lauk árið 2000.
Auðlindastefnunefnd leggur áherslu á hina samfélagslegu vídd sjálfbærrar þróunar, velferð og sátt. Litið er til þátta á borð við jöfnuð og lýðræðisleg yfirráð auðlinda, gætt að rekstrarhæfi og vaxtarmöguleikum þeirra greina sem byggja beint á auðlindanýtingu og hugað að rétti komandi kynslóða. Þannig sé hægt að ná ásættanlegum stöðugleika.
Drög að skýrslu nefndarinnar voru kynnt opinberlega með málþingi í Hörpu 22. júní 2012 og á heimasíðu forsætisráðuneytisins. Endanlegri skýrslu var skilað að lokinni úrvinnslu á þeim ábendingum og athugasemdum sem settar voru fram á málþinginu og í kjölfar þess.
Tillögur nefndarinnar
- Fyrir nýtingu á auðlindum og takmörkuðum gæðum í atvinnuskyni verði greitt gjald sem standi undir umsýslu- og umhverfiskostnaði.
- Arður sem stafar af aðgangi nýtingaraðila að tiltekinni auðlind eða takmörkuðum gæðum í atvinnuskyni verði skattlagður að hluta. Slíkur arður er þegar fyrir hendi eða líklegur til að myndast vegna vatnsafls, jarðvarma, ferskvatns, fiskistofna, losunarheimilda, þjóðlendna og kolvetnis í jörðu.
- Nýtingarleyfi verði háð skýrum reglum og gildistími þeirra taki mið af eðli viðkomandi auðlindar, nauðsynlegri fjárfestingu, fjölda nýtingaraðila og aðgengis að sérleyfum.
- Tekjur ríkisins af auðlindum komi fram á sérstökum Auðlindareikningi, sem meðal annars fylgi fjárlagafrumvarpi, og sýni verðmæti auðlindanna og framlag þeirra til samfélagsins.
- Arði af endurnýjanlegum auðlindum verði ráðstafað af Alþingi, með sama hætti og öðrum tekjum ríkisins. Komi til tekna af óendurnýjanlegum auðlindum renni þær í Auðlindasjóð, í þágu hagsmuna komandi kynslóða.
- Tilhögun við auðlindaumsýslu verði með samræmdum hætti. Byggð verði upp sérþekking á mismunandi leiðum við mat á auðlindarentu, skilaleiðum auðlindaarðs til þjóðarinnar, aðferðum við úthlutun sérleyfa, gildistíma þeirra og öðrum skilyrðum sem slíkri umsýslu tengjast.
Ákvörðun ríkisstjórnar
Skýrslan verður lögð fram á Alþingi á næstunni en einnig hefur ríkisstjórnin falið hlutaðeigandi ráðherrum að taka mið af stefnumörkuninni, sem þar kemur fram, ekki síst í þeim frumvörpum á auðlindasviðinu sem þegar er að finna á þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar.